Program „Młodzież w działaniu” – przez język do kultury, przez kulturę do języka

Niezależnie od tematyki działań we wszystkich projektach ważna jest sfera poznania języka. Niech przykładem będzie wymiana Rosyjskie ślady, która odbyła latem

2012 r. w Garwolinie. Rosyjscy skauci i polscy harcerze spotkali się, by wspólnie poznawać obrzędowość harcerską, uczyć się legend o obu krajach, pieśni i piosenek, a przede wszystkim odszukać ślady rosyjskiej bytności w okolicach Garwolina. Efektem wspólnej pracy była mapa tych miejsc wraz z opisem zdarzeń oraz wystawa, która została zaprezentowana lokalnej społeczności podczas przygotowanego międzykulturowego festynu. W ewaluacji większość polskich uczestników wskazała na podniesienie kompetencji językowych (język polski, rosyjski i angielski). Dwa tygodnie spędzone razem pozwoliły obu grupom na osłuchanie się z innymi językami, złapanie ich melodyki m.in. poprzez wspólne śpiewanie.

Należy pamiętać, że nie tylko wymiany polsko-rosyjskie zawierają w sobie element języka rosyjskiego. Zdarza się to także w działaniach włączających grupy białoruskie, ukraińskie, czasem azerskie oraz z innych krajów Kaukazu. Wielostronna wymiana Energia ulicy pozwoliła uczestnikom z Polski, Ukrainy, Azerbejdżanu, Białorusi i Turcji na podzielenie się doświadczeniami w zakresie sztuki ulicznej: tańca, beat-boxingu, pantomimy i graffiti. Młodzi ludzie w ciągu niespełna dwóch tygodni przygotowali przedstawienie będące efektem dyskusji i warsztatów na temat tolerancji i dialogu międzykulturowego. Skład partnerski grup powodował, że połowa uczestników swobodnie porozumiewała się w języku rosyjskim. Stąd też element językowy, choć nieplanowany, miał spore znaczenie, bo zaciekawiał i powodował, że młodzież zaczęła wchodzić w językowe interakcje.

Odrębnym działaniem pozwalającym na głębsze zanurzenie w język i kulturę jest Akcja 2.1. – Wolontariat Europejski. Dzięki niej rokrocznie odbywa się kilka tysięcy projektów w Europie i poza jej granicami. W dużej mierze są to projekty indywidualne, choć zdarzają się też kilkuosobowe grupy wolontariuszy, którzy wyjeżdżają w tym samym celu. Projekty trwają od kilku tygodni do roku, a ich podstawą jest codzienna praca i uczestniczenie w życiu organizacji goszczącej, a także lokalnego środowiska. Fakt, że osoby, które decydują się na wolontariat, zwykle wybierają kraj, którego kultura i język są dla nich interesujące, ułatwia naukę języka i poznanie kultury. W akcji tej możliwe jest otrzymanie dofinansowania na wstępny kurs językowy, aby ułatwić wolontariuszom start. Najważniejsze jest jednak to, że równolegle z realizacją codziennych zadań zaplanowanych w trakcie wolontariatu młody człowiek uczy się języka w praktyce.

Ciekawym przykładem wolontariatu jest dziewięciomiesięczny pobyt studenta dziennikarstwa (specjalizującego się w polityce rosyjskiej, a także prawach człowieka) w Woroneżu w Youth Human Rights Movement (Молодежное правозащитное движение). Do jego zadań należało przeprowadzanie dziennikarskich analiz na temat sytuacji społeczno-politycznej w Rosji i Europie Wschodniej, prowadzenie badań sektora pozarządowego, współorganizowanie seminariów i kampanii dotyczących praw człowieka oraz prowadzenie wykładów poruszających kwestie polsko-europejsko-rosyjskich relacji oraz wspólnej historii. Biorąc pod uwagę dziedzinę, w jakiej poruszał się wolontariusz oraz powagę tematyki, domyślać się można, że pobyt pozwolił na znaczące poznanie kultury oraz pogłębianie kompetencji językowych.

Generalnie z raportów po skończonych projektach dowiadujemy się, że język angielski nie jest jedynym, który pozwala na komunikację, czasem wystarczy dobra wola, otwarty umysł i uszy na język kolegów. Wielu spośród beneficjentów, opisując wymiar międzykulturowy projektów, wskazuje na poznawanie języka rosyjskiego jako jeden ze znaczących czynników integracji i pogłębienia wzajemnych relacji. Zaznajomienie się choćby z podstawowym słownictwem poprzez gry i zabawy przygotowywane przez samych uczestników (co jest podstawą edukacji rówieśniczej promowanej przez program „Młodzież w działaniu”) sprzyja pozytywnemu nastawieniu, łamaniu stereotypów na temat cech narodowych, poszerzaniu horyzontów, a przede wszystkim pozwala młodym ludziom nabyć nowe kompetencje (nie tylko językowe, ale też z zakresu przekazywania wiedzy) i umiejętności. Łamigłówki, kalambury, piosenki czy wspólne tworzenie minisłowników – wszystko to sprzyja nauce języka w praktyce, ale też pozwala mocniej „poczuć” kulturę, zrozumieć jej różnorodność i znaleźć wspólny mianownik.