Projekt Language Rich Europe – badania i rekomendacje

Katarzyna Kieszkowska
Numer JOwS: 
2013/02
str. 119

Z ostatniego raportu Ośrodka Rozwoju Edukacji, dotyczącego powszechności nauczania języków obcych w Polsce w roku szkolnym 2011/2012, wynika, że prawie 97 proc. dzieci i młodzieży, począwszy od szkoły podstawowej po licea i szkoły zawodowe, uczy się języków obcych. Oczywista jest przewaga języka angielskiego – 91,2 proc., jednak prawie 40 proc. uczniów uczy się niemieckiego, 5,1 proc. rosyjskiego i 3 proc. francuskiego. Jednym z najbardziej wyrazistych wskaźników zawartych w raporcie jest wzrost od 2009 r. o 65 proc. liczby uczniów uczących się języka hiszpańskiego.

Pobierz artykuł w pliku PDF

Obok tych licznych pozytywnych danych ilościowych, nadal wiele danych jakościowych (chociażby wyniki egzaminów gimnazjalnych) świadczy o tym, że stan polskiej edukacji językowej wymaga wielu udoskonaleń, choćby w kierunku podnoszenia jakości kształcenia i promowania wielojęzyczności.

5 marca 2013 r. w Komitecie Społeczno-Ekonomicznym w Brukseli odbyła się konferencja kończąca międzynarodowy projekt: Europa bogata językami (Language Rich Europe), prowadzony przez British Council w 24 krajach UE w ramach programu „Uczenie się przez całe życie” – Key Activity 2 Languages. W konferencji udział wzięli przedstawiciele wszystkich instytucji partnerskich, którzy przedstawili komisarz UE ds. edukacji Androulli Vasiliou oraz wiceprzewodniczącemu Parlamentu Europejskiego Miguelowi A. Martinezowi 10 rekomendacji dotyczących rozwoju edukacji językowej w UE. Zostały one wypracowane na podstawie zaleceń zebranych z krajów uczestniczących w projekcie. Trzy rekomendacje dotyczące kształcenia nauczycieli, mediów i jakości nauczania kompetencji językowych zostały zgłoszone przez Polskę.

Polskim partnerem projektu była Fundacja Instytut Jakości w Edukacji, której zadaniem było przeprowadzenie analiz, mających na celu zbadanie strategii językowej w Polsce, porównanie jej z politykami językowymi państw uczestniczących w projekcie i odniesienie ich do istniejących rekomendacji europejskich. Przedmiotem badania była wielojęzyczność oraz obecność języków regionalnych i mniejszościowych w czterech obszarach: edukacja, media, instytucje publiczne, biznes.

Wyniki badań LRE w Polsce, ogłoszone pod koniec roku 2012, wykazały, że, parafrazując tytuł projektu: Polska jest bogata językami, nie istnieje żadna jednolita strategia zarządzania wielojęzycznością. Oficjalne informacje na temat polityki językowej można uzyskać z Głównego Urzędu Statystycznego, MEN, MSWiN, jak również z wielu stron internetowych międzynarodowych projektów. Publikacja GUS pt. Oświata i Wychowanie w roku szkolnym 2011/2012 zawiera dane dotyczące wszystkich aspektów edukacji, w tym nauki języków regionalnych/mniejszościowych i obcych.

Dodatkowym zadaniem fundacji w ramach prowadzonego projektu LRE na terenie Polski było stworzenie sieci decydentów i ekspertów zainteresowanych wdrożeniem zmian w polityce oraz strategii językowej w celu zapewnienia rozwoju społeczeństwa wielojęzycznego. W czasie trzech bardzo intensywnych warsztatów zaproponowano rekomendacje dotyczące kształcenia nauczycieli języków obcych, nauki języków na wyższych uczelniach, wspierania kształcenia językowego przez media oraz edukacji językowej w przedszkolach.

Rekomendacje dotyczące kształcenia nauczycieli języków obcych

A. Uspójnienie systemu kształcenia nauczycieli języków obcych;

B. Podniesienie poziomu znajomości przez nauczycieli języka przez nich nauczanego;

C. Rozwój świadomości językowej decydentów oświaty, nauczycieli, uczniów poprzez wdrażanie działań mających na celu podkreślenie korzyści, płynących z uczenia się i znajomości języków obcych, zwrócenie uwagi na efektywniejsze kształcenie nauczycieli oraz wprowadzenie zmian do programów nauczania i wymagań egzaminacyjnych.

Rekomendacje dotyczące nauki języków obcych na wyższych uczelniach

A. Zmiana podejścia władz uniwersyteckich do lektoratów językowych i przekonanie ich, że:

  • język to nie wiedza, tylko sprawność, czyli narzędzie do pozyskiwania tej wiedzy. Rozróżnienie to jest istotne z punktu widzenia organizacji i częstotliwości zajęć, liczby godzin, liczby studentów w grupach itp.;
  • lektorat to nie tylko nauczanie i uczenie się języka jako środka komunikacji, ale również poznawanie kultury danego kraju, a także zdobywanie niezbędnych w życiu akademickim i zawodowym umiejętności miękkich (prezentacja, negocjacje itp.);
  • lektoraty języków obcych są w programach studiów w wielu krajach europejskich, takich jak np. Holandia, Niemcy czy Finlandia, czyli krajach aspirujących do miana europejskich liderów w nauce i technice;

B. Postulaty dotyczące organizacji toku studiów, obejmujące:

  • prawo do uczenia się dwóch języków na studiach uniwersyteckich;
  • czasu trwania kursu danego języka uwarunkowanego: charakterem lektoratu (język ogólny, specjalistyczny, akademicki), poziomem zaawansowania kandydatów na poszczególne zajęcia językowe oraz zakładanymi efektami kształcenia, zgodnymi z wytycznymi zawartymi w stosownych dokumentach, np. Krajowe Ramy Kwalifikacji.

C. Postulaty dotyczące kadry uniwersyteckiej:

  • zachowanie statusu nauczyciela akademickiego dla lektorów; 
  • niedopuszczanie do outsourcingu w nauczaniu języków na uczelni. Nauczyciel na uczelni uczy języka specjalistycznego (leksyka) oraz charakterystycznych dla świata akademickiego sprawności i funkcji językowych;
  • ze względu na internacjonalizację szkolnictwa wyższego, uwzględnianie konieczności znajomości języków obcych przez nauczycieli akademickich; 

D. Włączenie oceny zajęć językowych prowadzonych na uczelniach do procesu akredytacji kierunków studiów.

 

Znaczniki