Wspieranie rozwoju kompetencji różnojęzycznych i międzykulturowych w klasie szkolnej
Podejścia pluralistyczne jako główny element edukacji różnojęzycznej i różnokulturowej
Podejścia pluralistyczne do języków i kultur mogą odgrywać ważną rolę w edukacji różnojęzycznej i różnokulturowej, w takiej postaci jak ją zdefiniowano w publikacji Guide for the Development and Implementation of Curricula for Plurilingual and Intercultural Education (Rada Europy 2010:28): Centralnym elementem edukacji różnojęzycznej i międzykulturowej jest tworzenie powiązań pomiędzy poszczególnymi językami nauczanymi jako przedmiotami szkolnymi w sposób, który bierze pod uwagę odrębną naturę biegłości językowej każdej osoby.
Podejścia pluralistyczne są zgodne z ogólną orientacją promowaną przez Radę Europy. W ich ramach wspierane są działania związane z nauczaniem i uczeniem się kilku języków jednocześnie. Bardzo ważnym elementem jest także tworzenie związków pomiędzy kompetencjami, jakie uczący się już posiadają, a tymi, które powinni nabyć w ramach systemu edukacji. Dzięki zapewnieniu uczącym się kontaktu z różnymi językami i kulturami podejścia te mają decydujące znaczenie dla rozwoju pozytywnych przekonań i postaw wobec różnorodności językowej i kulturowej oraz wobec nauki języków. Jeżeli różnojęzyczność jest kształtowana w zintegrowany, holistyczny sposób, może przyczynić się do rozwoju umiejętności wielojęzycznego rozwoju uczących się (Castellotti i Moore 2011; 2005; Martinez i Schröder-Sura 2011), a tym samym do rozwoju autonomii uczących się, z perspektywy edukacji jako procesu uczenia się przez całe życie (Martinez 2008).
Tworzenie powiązań pomiędzy językami, wyrażanie sposobu rozumienia odmienności, uczenie się danego języka na podstawie znajomości innego języka itd. – to zróżnicowane, złożone i łączne aspekty kompetencji różnojęzycznej i międzykulturowej, które publikacja FREPA konkretyzuje (FREPA – An Introduction for Users Chapter 2).
FREPA jako uzupełnienie ESOKJ
W 2006 r. Daniel Coste, jeden ze współautorów ESOKJ, wymienił cztery obszary, w których dokument ten jest rzeczywiście wykorzystywany:
- poszukiwanie różnych sugestii dotyczących metodologii nauczania;
- wybór podejścia zorientowanego na działanie do komunikacji językowej i uczenia się;
- rozwijanie kompetencji różnojęzycznej;
- wykorzystywanie wyznaczników biegłości odnoszących się do różnych poziomów kompetencji w celu przeprowadzenia oceny postepów lub wyznaczenia celów nauczania (Coste 2006:43)[3].
Coste stwierdza, że większość sposobów korzystania z ESOKJ dotyczy tej ostatniej dziedziny (wykorzystanie referencyjnych poziomów kompetencji, szczególnie do celów ewaluacji), a dziedzina, która w najmniejszym stopniu jest wykorzystywana to korzystanie z ESOKJ z perspektywy rozwijania kompetencji różnojęzycznej.
Według nas jednym z powodów tego nierównego rozłożenia wpływu ESOKJ jest brak spójności w samym dokumencie i wynikający z niego przekaz dla potencjalnych użytkowników. Najbardziej konkretne narzędzia zaproponowane w ramach systemu (referencyjne opisy poziomów kompetencji) stoją w sprzeczności z deklaracją na temat natury kompetencji różnojęzycznej i różnokulturowej, ponieważ mają zastosowanie do każdego języka osobno. Innymi słowy, jeżeli sam ESOKJ nie jest w stanie promować przekazu dotyczącego różnojęzyczności, to bez wątpienia nie jest to spowodowane wyłącznie trudnościami związanymi z wcześniejszymi przekonaniami nauczycieli i osób działających w sektorze edukacji, lecz również wynika z faktu, że ESOKJ nie został wyposażony w wyznaczniki kompetencji odpowiadające sposobom, w jakie uczący się rozwijają swoje różnojęzyczne repertuary[4].
System Opisu Pluralistycznych Podejść Do Języków I Kultur (FREPA) to instrument, który ma na celu uzupełnienie tych braków. Udowodniliśmy w nim, że uciekanie się do podejść pluralistycznych to konieczność dla każdego przedsięwzięcia dydaktycznego, które ma być zgodne z koncepcją kompetencji różnojęzycznej i międzykulturowej sformułowaną w ESOKJ. Dlatego zbiór zasobów[5] w zakresie wiedzy (savoir), postaw (savoir-être) i umiejętności (savoir-faire), jakie mają rozwijać podejścia pluralistyczne można postrzegać jako próbę przedstawienia propozycji zbioru wyznaczników biegłości potrzebnych dla nowego rozumienia kompetencji różnojęzycznej i międzykulturowej, których brak jest w ESOKJ.
Publikacja FREPA ma charakter wprowadzenia do problemu, którego punktem wyjścia jest systematyczna analiza treści około stu publikacji (Candelier i in. 2012: 1.5, Candelier i De Pietro 2011). Przedstawione w publikacji wyznaczniki kompetencji (descriptors) można uznać za najważniejszy oryginalny wkład FREPA[6]. Prezentowane poniżej wybrane przykłady pozwalają zorientować się, jak te wyznaczniki działają[7].
UCZEŃ:
