Przeglądaj artykuły opublikowane w JOwS

Na łamach czasopisma „Języki Obce w Szkole” w latach 2012-2013 ukazały się artykuły na temat wybranych projektów Goethe-Institut, między innymi: Mistrzowie dryblingu, Morze Bałtyckie: wspólny obszar – wspólna idea.

Projekty edukacyjne Goethe-Institut mają na celu nie tylko rozbudzić zainteresowanie uczniów kulturą i językiem niemieckim oraz zmotywować do dalszej nauki, ale również, nawiązując do aktualnych tematów, zwrócić uwagę na bieżące wydarzenia i problemy. Projekty prowadzone metodą CLIL (Content Language Integrated Learning) równocześnie pozwalają rozwinąć wśród uczniów dodatkowe kompetencje, jak kreatywność, samodzielność i logiczne myślenie, a praca w grupach przyczynia się do integracji wszystkich uczniów w klasie. Prowadzenie zajęć nie tylko w szkole, ale także poza jej murami, wzbogaca wiedzę uczniów o elementy spoza podręcznika, rozwija kompetencje socjalne i uwrażliwia na problemy lokalne.

Poniżej prezentujemy fragmenty scenariuszy, opracowanych w ramach trzech projektów: Mistrzowie dryblingu, Morze Bałtyckie: wspólny obszar – wspólna idea oraz Rok Braci Grimm. Odnośniki do pełnych wersji materiałów znajdują się przy opisach poszczególnych materiałów.

Mistrzowie dryblingu

Mistrzowie dryblingu to projekt edukacyjny Goethe-Insitut w Warszawie, który został zainicjowany w 2012 r. z okazji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej. Projekt w innowacyjny sposób łączy tematykę piłki nożnej i język niemiecki. To niecodzienne połączenie jest sposobem na efektywne zajęcia i zwiększenie motywacji uczniów. Dzięki innowacyjnej dydaktyce, w ramach zajęć szkolnych i pozaszkolnych uczniowie łatwiej uczą się języka, zdobywając dodatkowo wiedzę ogólną o Niemczech i o Polsce, o sporcie i jego roli w społeczeństwie. A ponadto – wspólne wyzwania uczą ich pracy zespołowej i integrują klasę.

Na potrzeby projektu Goethe-Insitut stworzył przy wsparciu Biura Edukacji m. st. Warszawy obszerne materiały dydaktyczne. Obejmują one:

• podręcznik z ćwiczeniami;
• skrypt dla nauczyciela (wraz kluczem);
• płytę CD.

Materiały zostały opracowane przez native speakerów z wieloletnim doświadczeniem metodyczno-dydaktycznym, i uwzględniają wymagania podstawy programowej dla gimnazjów.

Materiały mogą znaleźć zastosowane na dwóch poziomach językowych: A1/A2 oraz B1/B2, i są podzielone tematycznie:

• hobby;
• piłka nożna;
• Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej (EURO 2012);
• kulisy przygotowań miasta do EURO 2012;
• dziennikarstwo sportowe.

Tematy są bardzo różnorodne. Pomimo, że niektóre nawiązują do wydarzeń, które miały już miejsce, to są one ponadczasowe. Szerzą bowiem ducha sportu, zachęcają do aktywnego trybu życia oraz pomagają wyrobić postawę obywatelską oraz rozwinąć kompetencje socjalne przez pokazanie kulis świata piłki nożnej.

Do każdego tematu zostały przygotowane materiały na pełne jednostki lekcyjne (po 45 minut), alternatywne 15-20 minutowe minilekcje oraz dwuminutowe przerywniki (mikrolekcje). Koncepcja ta pozwala nauczycielowi na indywidualne skomponowanie lekcji języka niemieckiego oraz dostosowanie jej do potrzeb, zainteresowań i poziomu uczniów.

Dodatkowo materiały dydaktyczne mogą znaleźć zastosowanie na lekcjach sportu wychowania fizycznego, w zależności od poziomu językowego klasy. Najlepiej sprawdzą się tutaj dwuminutowe przerywniki (bardzo często pomyślane jako rozgrzewka lub krótkie zabawy językowo-sportowe w języku niemieckim) oraz płyta CD, między innymi z liczebnikami i słownictwem piłkarskim przydatnym na boisku. Na lekcjach języka niemieckiego uczniowie poznają więc słownictwo z zakresu piłki nożnej, a na lekcjach sportu wykorzystują je w praktyce, ucząc się dodatkowo taktyki i techniki piłkarskiej.

W 2014 r. planowana jest trzecia edycja projektu, w której będą mogły uczestniczyć szkoły z całej Polski.

Morze Bałtyckie: wspólny obszar – wspólna idea

Co mają ze sobą wspólnego nadbrzeżne turbiny wiatrowe i nauka niemieckiego? Projekt Morze Bałtyckie: wspólny obszar wspólna idea to przykład, jak łącząc naukę języka obcego ze zdobywaniem wiedzy z innych przedmiotów, można prowadzić interesujące zajęcia i dodatkowo motywować uczniów.

Projekt opiera się na koncepcji nauczania dwujęzycznego CLIL (Content and Language Integrated Learning). Gimnazjaliści, ucząc się niemieckiego, jednocześnie poznają region Morza Bałtyckiego – jego geografię, faunę i florę oraz sposoby dbania o środowisko naturalne. Niemiecki staje się kluczem do zdobywania wiedzy o świecie, a nauka jest dużo efektywniejsza i bardziej interesująca.

Projekt skierowany jest do uczniów gimnazjów, którzy mają w programie język niemiecki oraz biologię lub geografię.

Rok Braci Grimm

Sto lat temu, w grudniu 1812 r., ukazały się po raz pierwszy drukiem Baśnie dla dzieci i dla domu zebrane i spisane przez braci Grimm. Jakob i Wilhelm Grimmowie postanowili ocalić je od zapomnienia, gdyż istniały one wyłącznie w przekazie ustnym. Nikt wówczas nie przypuszczał, że baśnie te zostaną przetłumaczone na 160 języków i staną się – po Biblii Lutra – najbardziej znaną niemiecką książką.

Z tej okazji obchodzono w Niemczech rok 2012 jako Rok Braci Grimm, a Goethe-Institut przygotował szereg szkoleń dla nauczycieli pragnących wykorzystać temat baśni na lekcjach. Ukoronowaniem tych działań była wystawa interaktywna Baśniowe Światy, pokazywana w wielu krajach, a w Polsce – w Warszawie i Krakowie w listopadzie i grudniu 2012 r. Do odwiedzenia wystawy zaprosiliśmy wszystkich, ale dla uczniów uczących się języka niemieckiego przygotowaliśmy ofertę szczególną, wpisując ją w ramy programu Pozaszkolne miejsca nauki.

Zaproponowaliśmy dwie lekcje języka niemieckiego. Chcieliśmy wykorzystać okazję spotkania z kulturą i językiem niemieckim z dala od Niemiec i dać uczniom możliwość autentycznego użycia języka, uzyskania w tym języku nowych informacji i przeżycia w nim pozytywnych emocji. Ważnym elementem było takie zaplanowanie zajęć, aby uczniowie mogli kształcić i rozwijać rożnego typu kompetencje, w tym kompetencję społeczną.

Zadanie to nie było łatwe, bo choć wszyscy lubimy baśnie, powszechne jest błędne przekonanie, że są one przeznaczone tylko dla małych dzieci. Cóż więc mają robić na wystawie Baśniowe Światy gimnazjaliści i licealiści, zwłaszcza jeśli od niedawna uczą się języka niemieckiego? Bracia Grimm znani są w Polsce głównie jako autorzy okrutnych bajek (sic!), więc zwiedzanie tego typu wystawy nie wszystkim wydawało się oczywiste. Wystawa – inspirująca i nowoczesna, zaprojektowana i wykonana w Niemczech – wymagała od zwiedzających znajomości języka niemieckiego na poziomie C. Tę trudność udało się pokonać, przygotowując rożne arkusze pracy i scenariusze lekcji, dopasowane do wieku uczniów, ich poziomu znajomości języka i liczebności grup.

Zadanie przeprowadzenia lekcji powierzone zostało doświadczonym nauczycielom języka niemieckiego z Goethe-Institut.

Wszyscy uczniowie i nauczyciele witani byli w w języku niemieckim. W tym języku przedstawiali się prowadzący oraz uczniowie, mający często pierwszy raz okazję użycia języka niemieckiego w autentycznej sytuacji. Wprowadzenie do wystawy odbywało się dwujęzycznie lub tylko w języku polskim. Osoby prowadzące spotkanie opowiadały o braciach Grimm i ich baśniach, dobierając treść do wieku słuchaczy. Małym dzieciom przypominaliśmy znane baśnie i opowiadaliśmy o dzieciństwie Grimmów. Z uczniami starszymi rozmawialiśmy o życiowych decyzjach braci, różnicach w kolejnych wydaniach baśni i interpretacji zachowań ich bohaterów. Najstarszych uczniów staraliśmy się zainteresować interpretacjami baśni i ich aspektami psychologicznymi oraz terapeutycznymi wykorzystywanymi we współczesnych psychoterapiach oraz miejscem baśni w życiu dorosłych. Celem tej części lekcji było uwrażliwienie odwiedzających na wartości uniwersalne baśni, przybliżenie postaci Jakoba i Wilhelma Grimmów oraz wzbudzenie zainteresowania wystawą.

Uczniowie wykonywali zadania znajdujące się na arkuszach pracy i szukali odpowiedzi na postawione pytania. Mieli też możliwość przejścia po siedmiu stacjach prezentujących najważniejsze motywy niemieckich baśni i współczesnych bohaterów. Wykonywali przy tym zadania językowe, porównywali odgłosy zwierząt w rożnych językach, szukali imion bohaterów w książkach, zastanawiali się nad cechami języka baśni i efektami filmowymi, słuchali baśni w oryginale i bawili się efektami akustycznymi. Wystawa stawiała pytania, nie dając gotowych odpowiedzi, ale zachęcając odwiedzających do refleksji.

W kolejnej części lekcji uczniowie pracowali sami – bez pomocy nauczycieli. Samodzielnie decydowali o kolejności wykonywanych zadań i czasie poświęconym na pracę i zabawę. Wyraźnie można było zaobserwować zaangażowanie większości uczniów i wysoką motywację do pokonania trudności bez pomocy nauczycieli. Praca w grupach przyczyniła się z pewnością do dalszego rozwoju kompetencji społecznej uczniów.

Po upływie 30-45 minut (zależnie od wieku uczniów) nauczyciel prowadzący omawiał z uczniami wyniki w języku niemieckim.

Ostatnia część pobytu uczniów na wystawie poświęcona była jednej z baśni. Najczęściej czytany był ostatni, lecz zupełnie nieznany w Polsce fragment baśni o Czerwonym Kapturku. (A czy Państwo może wiecie, ile wilków spotkał Czerwony Kapturek?) Zależnie od poziomu grupy, fragment ten czytany był po niemiecku lub dwujęzycznie.

Inną propozycją było opowiadanie z wykorzystaniem teatrzyku Kamishibai. Język baśni jest trudny i zrozumienie ich w języku niemieckim wymaga wizualizacji. Chcąc zachować niecodzienny charakter wydarzenia, zdecydowaliśmy się na Kamishibai – teatr ilustracji, zwany tez sztuką teatralną na papierze. Jest to tradycyjna japońska sztuka opowiadania historii za pomocą obrazków wykonanych na kartonowych planszach. Opowiadanie z użyciem tej techniki pomagało słuchającym śledzić akcję opowiadania, wypełniając luki w rozumieniu poprzez patrzenie na ilustracje. Symboliczny charakter ilustracji pozostawiał miejsce na wyobraźnię słuchaczy, pozwalał zanurzyć się w języku i przeżyć w nim emocje. Uczniom początkującym lub nieznającym jeszcze języka opowiadaliśmy baśnie, wplatając w kluczowych dla zrozumienia momentach informacje w języku polskim. Obowiązywała przy tym zasada, ze język niemiecki był językiem emocji, towarzyszyła mu modulacja głosem i gesty oraz mimika, a język polski miał jedynie funkcję pomostową i informacyjną.

Wystawa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem – w Warszawie odwiedziło ją w ciągu dwóch tygodni 2,3 tys. osób. Uczniowie chwalili sposób prezentacji, a nauczyciele podkreślali jej innowacyjny charakter. Jesteśmy przekonani, że ta forma uczenia się zdała egzamin i mamy nadzieję, że zachęci ona nauczycieli do wykorzystywania innych pozaszkolnych miejsc nauki, a może nawet do samodzielnej ich organizacji.

Czego nauczyli się uczniowie? Nie testowaliśmy wyników, ale uśmiech na twarzach opuszczających salę po dwóch intensywnych godzinach pozwala nam wierzyć, że więcej niż paru nowych słów.

Grafika z projektu Rok Braci Grimm.