Numer: 2020/1
Tematyka: Nauczanie drugiego języka obcego, Świadomość międzykulturowa
Proponowany scenariusz zajęć dydaktycznych jest przeznaczony dla studentów germanistyki, którzy w toku swych studiów odbyli już kurs gramatyki opisowej języka niemieckiego. Kurs leksykologii jest rozszerzeniem wiedzy o języku niemieckim o aspekty nieomawiane na wcześniejszych etapach studiów. Zajęcia na podstawie poniższego scenariusza są prowadzone w formule CLIL i mają udowodnić, że nowoczesne metody dydaktyki języków obcych powinny obejmować również nauczanie języka na poziomie akademickim, kształtując tym samym postawy przyszłych nauczycieli języków obcych i gwarantując szybsze i skuteczniejsze opanowanie języka na poziomie filologicznym. Podczas zajęć wykorzystywane są również nowe media i technologie ułatwiające naukę.
Typ szkoły: uniwersytet/szkoła wyższa
Poziom nauczania: poziom B2–C1
Temat zajęć: Was für ein Schatz ist der WORTschatz? Wortschatzumfang und -einteilung. Wprowadzenie do leksykologii jako nauki o słownictwie.
Typ zajęć: konwersatorium
Czas trwania zajęć: 90 minut
Cele zajęć:
komunikacyjne
Studenci potrafią:
leksykalne
Studenci potrafią:
— omówić typy leksykologii, dziedziny pokrewne i podział słownictwa, stosując odpowiednią terminologię; prawidłowo zastosować ogólną terminologię leksykologiczną;
Metody i techniki pracy: zajęcia frontalne, plenum, praca indywidualna, praca w grupach, dyskusja, CLIL.
Środki dydaktyczne: internet, rzutnik, komputer, telefony komórkowe/tablety z dostępem do internetu, karty pracy, słowniki online, „licytacja”, padlet.com, prezentacje PowerPoint.
Przebieg zajęć1 :
Faza wprowadzająca (5 min)
Wykładowca wita się z grupą, sprawdza listę obecności i informuje o temacie zajęć, a następnie prezentuje temat i cele zajęć (np. z użyciem PowerPoint). Studenci otrzymują ok. 30 sekund na zapoznanie się z treścią wyświetloną na ekranie.
Faza realizacyjna (80 min)
1. Wykładowca zadaje pytanie: Welche Assoziierungen mit dem Terminus Lexikologie haben Sie? Studenci indywidualnie wpisują skojarzenia na padlet.com lub – jeżeli występują problemy z połączeniem internetowym – podają swoje skojarzenia, a wykładowca zapisuje je na tablicy. (5 min)
2. Wykładowca dzieli studentów na grupy 3-4-osobowe i zadaje pytanie: Was ist Lexikologie? Studenci dyskutują w grupach przez 5 minut. Po upływie tego czasu zgłaszają swoje propozycje krótkiej definicji tego terminu. (10 min)
3. Wykładowca wyświetla definicję na tablicy. Studenci mają ok. 1 minuty na zapoznanie się z treścią. Po tym czasie wykładowca zadaje pytanie sprawdzające rozumienie definicji: Womit beschäftigt sich die Lexikologie? Studenci zgłaszają swoje propozycje. Wykładowca zapisuje odpowiedzi na tablicy. Wykładowca wyświetla na tablicy informację, jakie są zadania leksykologii (prezentacja PowerPoint). Następnie porównuje je z zapisanymi wcześniej odpowiedziami studentów. (5 min)
4. Wykładowca zadaje pytanie: Was steht (also) im Mittelpunkt der lexikologischen Untersuchungen? Prawidłowa odpowiedź: Wort. Studenci udzielają odpowiedzi tak długo, aż nie padnie prawidłowa odpowiedź. Osoba, która jako pierwsza udzieli prawidłowej odpowiedzi, otrzymuje gratulacje. Słowo Wort zostaje zapisane na tablicy. (5 min)
5. Wykładowca zadaje pytanie: Was ist ein Wort? Jest to przypomnienie wiedzy zdobytej podczas Wstępu do językoznawstwa. Studenci podają informacje, które zapamiętali z wykładu. Liczy się każda informacja. Wykładowca zapisuje podawane informacje na tablicy. (5 min)
6. Wykładowca rozdaje wydruk z różnymi definicjami słowa Wort (Arbeitsblatt 1). Po zapoznaniu się z definicjami i wyjaśnieniu ewentualnych nieznanych słów następuje prośba o konkluzję. Prawidłowa odpowiedź: nie ma jednej definicji słowa Wort; definicja zależy od badawczego punktu widzenia; jest to swego rodzaju pojęcie pierwotne; słowa służą do komunikacji. (10 min)
7. Wykładowca proponuje studentom „licytację” i zadaje pytanie: Wie viele Wörter hat das Deutsche? Studenci zapisują swoje odpowiedzi na kartce i nikomu ich nie pokazują. Następnie wykładowca wyświetla podział słownictwa na słownictwo aktywne i pasywne (prezentacja PowerPoint). Po wyjaśnieniu tej kwestii studenci dostają 1 minutę na doprecyzowanie swoich odpowiedzi. Po tym czasie na sygnał wykładowcy studenci podnoszą karteczki. Jednocześnie wyświetlana jest prawidłowa odpowiedź. Studenci, którzy w swoich szacunkach byli najbliżej prawidłowej odpowiedzi, otrzymują gratulacje. Następnie wykładowca wyświetla dane dla polszczyzny. (5 min)
8. Wykładowca wyświetla podział czworokątów (Arbeitsblatt 2) po czym zadaje studentom pytanie: Was hat die Einteilung der Vierecke mit der Eintelung des Wortschatzes gemeinsam? Was drückt diese Graphik aus? Was symbolisiert sie? Studenci dyskutują w parach, jak alegorycznie wytłumaczyć zaprezentowaną grafikę, po czym dzielą się swoimi przemyśleniami z wykładowcą. Prawidłowa odpowiedź: grafika pokazuje, że w zależności od założeń można otrzymać różne wyniki, a niektóre elementy (słowa/ figury) mogą należeć do kilku kategorii. (5 min)
9. Wykładowca ponownie zadaje pytanie: Wie viele Wörter hat das Deutsche?, po czym zadaje pytanie: Wie kann man diese 500 000 Wörter logisch einordnen? Nach welchen Kriterien sollte man sich richten? i zapisuje na tablicy hasło Einteilung des Wortschatzes. Studenci dostają karteczki z 70 słowami (Arbeitsblatt 3), które mają – w grupach 3-4-osobowych – uporządkować według wcześniej ustalonych kryteriów. Następnie fotografują rozwiązanie i wysyłają wykładowcy mailem. Wykładowca wyświetla rozwiązania poszczególnych grup, prosząc przedstawiciela każdej grupy o omówienie przyjętych kryteriów i podziału słów. Studenci porównują proponowane rozwiązania między sobą i dyskutują o ich wadach i zaletach. W tym zadaniu nie ma dobrych i złych rozwiązań. Ma ono na celu pokazać problemy i ograniczenia związane z odpowiednim i klarownym podziałem materiału słownego. Z problemem tym studenci mogą się zetknąć w dalszej pracy naukowej podczas analizy leksyki w szerokim tego słowa znaczeniu. Wykładowca wskazuje, jak ważne jest jasne i precyzyjne określenie kryteriów i konsekwentne ich stosowanie. To zadanie może być również wykonane jako praca domowa. (20 min)
10. Wykładowca prezentuje i omawia podział słownictwa (prezentacja PowerPoint). Studenci, korzystając z listy słów z poprzedniego ćwiczenia, ustalają, do której grupy (Kern-, Haupt- czy Randwortschatz) mogą należeć podane słowa. Wykładowca zapisuje rozwiązania na tablicy. Po skończonym ćwiczeniu studenci mają możliwość wykonania zdjęcia. (10 min)
Praca domowa (3 min)
Wykładowca rozdaje wydruk z grafiką przedstawiającą miejsce leksykologii w językoznawstwie (Arbeitsblatt 4). Informuje studentów, że w internecie dostępny jest tekst Kaffee Togo für zum Mitnehm‘ und ein frisch belecktes Brötchen i rozdaje karty pracy z tabelą z częściowo wpisanymi przykładami z tekstu (Arbeitsblatt 5). Zadanie domowe polega na znalezieniu fragmentów odnoszących się do fonetyki, leksykologii i ortografii oraz wpisaniu ich do tabeli.
Faza podsumowująco-ewaluacyjna (2 min)
Wykładowca zadaje pytania, a następnie wyświetla je na tablicy.: Was ist für Sie noch unklar? Was sollte noch geübt werden? Wozu braucht man Lexikologie? Wie können Sie das lexikologische Wissen praktisch anwenden? Wozu brauchen Sie das Fach? Was möchten/können Sie aus dem Unterricht für sich zeihen?. Studenci mogą zgłosić zapotrzebowanie ustnie lub pisemnie w formie bilecików w konkretnymi pytaniami. Odpowiedzi na te pytania będą podstawą do powtórzenia wiadomości i nawiązania do poprzednich zajęć podczas kolejnego spotkania.
Wort – Definitionen
Ein Wort ist eine selbständige sprachliche Einheit. In der natürlichen Sprache besitzt es – im Gegensatz zu einem Laut oder einer Silbe – eine eigenständige Bedeutung. […] Das „Wort“ wird begrifflich zumeist vom Phonem, vom Morphem, der Syntagma sowie dem Satz abgegrenzt. Allerdings kann tatsächlich auch ein einziges Wort einen Satz bilden, genauso wie das Wort aus nur einem einzigen Morphem und dieses wiederum aus nur einem einzigen Phonem bestehen kann, Beispiel: Oh! Bezogen auf Schrift wird ein Wort auch als ein durch Trennzeichen, etwa Leerzeichen, begrenzter Textausschnitt definiert.
Quelle: de.wikipedia.org/wiki/Wort
Intuitiv vorgegebener und umgangssprachlich verwendeter Begriff für sprachliche Grundeinheiten, dessen zahlreiche sprachwissenschaftlich Definitionsversuche uneinheitlich und kontrovers sind. Das W[ort] wird je nach theoretischem Verständnis und Beschreibungskontext durch unterschiedliche und im Einzelnen nicht immer widerspruchsfreie Eigenschaften charakterisiert.
Quelle: Bußmann, H. (2008: 794)
W[örter] sind kleinste, durch Wortakzent und Grenzsignale wie Pause, Knacklaut u.a. theoretisch isolierbare Lautsegmente, die auf orthographisch-graphematischer Ebene durch Leerstellen im Schriftbild isoliert werden.
Quelle: ibidem
Auf morphologischer Ebene sind W[örter] als Grundeinheiten vo grammatischen Paradigmen wie Flexion gekennzeichnet und zu unterscheiden von den morphologisch charakterisierten Wortformen, vgl. schreiben vs. schreibst, schrieb, heschrieben; sie sind strukturell stabil und nicht trennbar sowie durch sprzifische Regeln der Wortbildung zu beschreiben.
Quelle: ibidem
Auf lexikalisch-semantischer Ebene sind W[örter] kleinste, relativ selbsständige Träger von Bedeutung, die im Lexikon kodifiziert sind, und unter syntaktischem Aspekt lassen sie sich als kleinste verschiebbare und ersetzbare Einheitzen des Satzes beschreiben.
Quelle: ibidem
Aus der Sicht der Zeichenbenutzer können semantische Wörter Unterschiedliches in eine kommunikative Handlung einbringen. Sie können etwas bezeichnen (z.B. einen Gegenstand oder einen Vorgang) und/oder Emotionen bzw. Wertungen ausdrücken (z.B. eine Abneigung) und/oder eine Absicht artikulieren.
Quelle: Römer, Ch., Matzke, B. (2010: 13)
Ein prototypisches Wort trägt auf allen Sprachsystemebenen Wortcharakter. Es ist […] gekennzeichnet durch
1. seine Isolierbarkeit in Rede und Schrift,
2. seinen selbstständigen Bedeutungscharakter,
3. seine Morphemstruktur,
4. seine Fähigkeit, Phrasenkern sein zu können, und
5. seinen kommunikativen Charakter, etwas darzustellen und/oder Gefühle auszuidrücken und/oder eine Intention zu transportieren.
1/2020
dr Monika Sulik
Pamiętam pierwszy moment swojej świadomości językowej. Było to jeszcze w szkole podstawowej, na lekcji języka polskiego. Podpisując zeszyty, miałam zwyczaj wpisywania na pierwszej stronie „złotej myśli”, która nawiązywałaby do danego przedmiotu. I dokładnie pamiętam, że w zeszycie do języka polskiego, w ósmej klasie szkoły podstawowej, wpisałam słowa Ludwiga Wittgensteina: „Granice mojego języka są granicami mojego świata”.
1/2020
Izabela Koładno, Katarzyna Górzyńska-Herbich
Od szesnastu lat na początku października uczniowie, ich rodzice i nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 3 Przymierza Rodzin im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie wspólnie opracowują gry, zabawy i konkursy, które pozwalają dzieciom i dorosłym w miłej atmosferze pogłębiać wiedzę o otaczającym świecie. Święto Szkoły to przygotowywany przez poszczególne zespoły klasowe interdyscyplinarny projekt edukacyjny.
1/2020
Dr Katarzyna Czubała-Vyborov
Wydany w 2018 r. przez Wydawnictwo Poltext w Warszawie Codziennik rosyjski może być traktowany jako jedna z ciekawszych pomocy dydaktycznych dla nauczyciela rusycysty. To kompendium wiedzy na temat języka i kultury rosyjskiej autorstwa Olgi Tatarchyk, Jeleny Wysokińskiej i Volhi Liauchuk – lektorek szkoły języka rosyjskiego „Słowianka”.
1/2020
prof. zw. dr hab. Jan Iluk
Autobiografie językowe zawierają opisy własnego procesu uczenia się języka obcego, w których szczególna uwaga jest skierowana na komplikacje i próby ich przezwyciężania. Indywidualne problemy przyswajania języka przedstawia się w nich wprawdzie z subiektywnego punktu widzenia, ale też swobodnie, otwarcie i z reguły z perspektywy czasu. W artykule przedstawiono różne aspekty uczenia się języków obcych na tle badań i raportów oraz opinii nauczycieli, tak aby uzyskać pełniejszy obraz nauczania w warunkach szkolnych.
Udostępnij:
